Tarihteki önemi ya da önemsizliğine göre objektif değerlendirme yerien tamamen ideolojik tartışmaların ortasında kalan Kutul Amare Savaşı’nın Uşak ile ilgisini biliyor muydunuz? Ben de bilmiyordum. Genç araştırmacı Ömer Aşçı’nın yayınaldığımız bu araştırmasına kadar. Aşçı, Kutul Amare Savaşı’nı da yine Uşak’a bağladı. İyi mi? Uşaklı genç araştırmacı Ömer Aşçı, bugünerde 100. Yıldönümü kutlanan ve tartışmalara yol açan Kutul Amare Zaferi’nin Uşak ile bağlantısını araştırdı. Aşçı, bu savaşta esir düşen İngiliz askerlerinin Uşak’ta sürgün hayatı yaşadığını iddia ediyor.

Aşçı’nın bu ilginç araştırmasına değinmeden önce çok tartışılan şu Kutul Amare Zaferi nedir? Ona bir göz atalım dilerseniz:

KUTUL AMARE

29 Nisan 1916 tarihinde Osmanlı Ordusunun Irak’ın Kut bölgesinde İngilizlere karşı kazandığı büyük bir zaferidir. Kutul Amare’de 13 bin 300 İngiliz askeri ile 13 general 481 subay esir alınmış ve 40 bini aşkın İngiliz askeri öldürülmüştür.

Osmanlı Ordusunun Birinci Dünya Savaşı’nda çarpıştığı cephelerden biri, İngilizlere karşı oluşturulan Irak cephesidir. Osmanlı dönemi kaynaklarında Irak-ı Arap olarak adlandırılan bölge, Dicle, Fırat havzasında tarihteki Mezopotamya’yı (Verimli Hilal) içine alır ve Basra Körfezi’ne kadar uzanır.

Irak petrollerini ele geçirmeyi amaçlayan İngilizler, 6 Kasım 1914 tarihinde Basra Körfezinden Şattülarap ağzındaki Fav mevkiine asker çıkararak saldırıya geçmişler, ilerleyen aylarda bu saldırılarını kuzeye doğru genişletmişlerdir. İngilizler, 3 Haziran 1915 tarihinde Kut’ül-Ammare’yi, Temmuz ayı sonlarına doğru da Nasıriye’yi işgal etmişlerdir. 23 Kasım 1915’de ileri harekata geçen Türk birlikleri, General Townshend komutasındaki İngiliz ordusunu geri püskürterek Kut-ül Ammare’de çember içerisine almayı başarmışlardır. Kut’ül-Ammare’yi bir kale gibi savunan General Townshend, 29 Nisan 1916 tarihinde teslim olmak zorunda kalmıştır. Türkler, Kut’ül-Ammare’de İngilizlerden başta Tümen Komutanı General Townshend olmak üzere toplam 13 general, 481 subay ve 13.300 askeri esir almışlardır.

KUTUL AMARE 10 AY SONRA GERİ VERİLDİ

Tarihe Kut ül Amare zaferi olarak geçen savaşlar sırasında İngilizler 40 bin kayıp ve esir verirken Türk birlikleri ise 25 bin askerini kaybetti. Kut ül Amare savaşı sırasında Türk birlikleri sınırlı sayıda uçakla önemli görevler yaptı. Keşif görevleri yapan Türk uçakları bir taraftan da düşman hedeflerini bombardıman etti. 26 Nisan 1916’da Kut ül Amare’deki İngiliz kuvvetlerine erzak yardımına çalışan bir İngiliz uçağı da Türk avcı uçağı tarafından düşürüldü.

 

Ancak kazanılan bu tarihi zafere rağmen savaşın genelinde mağlup olan Türk ordusu, takviye edilen İngilizlerin bölgeyi Şubat 1917’de işgal etmesine engel olamadı. Irak’ın güneyine 1914 sonlarında çıkarma yapan İngilizler, ancak Mart 1917’de Bağdat’a ulaşarak kenti işgal etti.

Uşak’ın yeni keşfedilen cenneti için önemli bir talep! Milli Park ilan edilsin! Uşak’ın yeni keşfedilen cenneti için önemli bir talep! Milli Park ilan edilsin!

Kut’ül-Ammare Zaferi, Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu’nun zor şartlar ve imkansızlıklar içerisinde, Çanakkale’den sonra kazandığı ve bir İngiliz tümeninin bütün personeli ile birlikte esir alındığı eşsiz bir zaferdir.

Avustralyalı araştırmacı Dr. Gaston Bodart tarafından Kut’ül-Ammare Zaferi, “İngiliz prestijinin Birinci Dünya Savaşı’nda yediği en büyük darbe olarak yorumlanmaktadır.”

Halil Paşa, Kut’ül-Ammare’nin teslim alındığı gün orduya bir tebrik mesajı yayımlamış ve bu günün “Kut Bayramı” olarak kutlanmasını istemiştir.

İNGİLİZ ESİRLER UŞAK’A SÜRGÜN EDİLDİ

Kutul Amare Savaşı’nın Uşak ile bağlantısını araştıran genç araştırmacı Ömer Aşçı, kendisi ile yaptığımız söyleşide şu ilginç bilgileri aktardı:

“Kut-ül ammare’de esir alınan erler Uşak, Ankara, Kastamonu, Yozgat, Eskişehir, Konya, Afyon vs. şehirlerdeki üsera kamplarına gönderilirler. İngiliz subaylarının gönderildikleri şehirlerde mahfuz hanelere yerleştirilmeleri mülki makamlara emredilmişti. Ama Uşak 'ta uygun ev bulunamamış olacak ki gönderilen İngiliz esirler Hacı gedik hanına yerleştirilmiştir.

Kut-ül ammare’de esir alınan İngiliz tümeni bir Hint tümeniydi ve askerlerinin çoğu Hintli idi. 13 bin kişilik tümeninde subay ve er olarak yalnız 2.900 İngiliz vardı. Geri kalanı Hintli idi. Bu Hintliler içerisinde çoğu Pencap bölgesinden yaklaşık iki bin Müslüman asker bulunuyordu. Bu Müslüman askerlerden bazıları Kutülammare’de muhasara altındayken kaçarak Türk ordusuna katılmıştı. Kuşatma boyunca bu ilticalar sürmüş, Türk tarafına kaçmaya çalışanlardan bazıları vurulmuş, yakalananlar idam edilmişti. “ 

Editör: TE Bilişim