USAKPORT.COM///
Uşak’ta günün tartışması, Cumhuriyet Caddesi’ne atılan asfalt oldu. Mimarlar Odası İl Temsilciliği bu konuda bir dilekçeyle Uşak Belediyesi’ne başvurdu.
Asfalt mı yoksa parke taşımı tarihi dokuya daha uygun sorusuna, genel olarak verilen cevap, “Parke taşı” oluyor. Daha da ötesi Arnavut Kaldırım…
Fakat Uşak’ın bu konuda özel bir durumu var, çünkü kent Cumhuriyet tarihinde, kent içi yollara asfaltın atıldığı ilk şehir olma özelliği taşıyor.
Bugün asfaltlanması tarihi dokuya aykırı olarak görülen Cumhuriyet Caddesi ve devamındaki yollar, 1925 ve 1933 yılları arasında asfaltla buluşturulmuş ve hatta bu işlemler başkent Ankara’dan önce gerçekleştirilmiş.
Çanakkale Savaşı gazisi olan mühendis Binbaşı Halis Ataksor ve dönemin Uşak Belediye Başkanı Alaattin Tiritoğlu, kentte asfaltlama çalışmalarını başlatan 2’li olarak tarihe not düşülüyor.
Bu konudaki bilgiler, Çanakkale Savaşları Araştırma Topluluğu tarafından oluşturulan platformda, Bayram Akgün tarafından “Binbaşı Halis (Kör Halis Ataksor)” isimli makalede kaleme alınmış.
Söz konusu makalede, 1925 ve 1933 yılları arasında Uşak Belediye Başkanlığı yapan Alaattin Tiritoğlu’nun, Çanakkale gazisi mühendis Binbaşı Halis Atasor ile arasında geçen diyaloglar, kentin Cumhuriyet tarihinde ilk kez asfaltın uygulandığı şehir olduğunu bildiriyor.
Halis Ataksor’un o dönemde, Uşak’ta Zekiye Ataksor ile evlendiği ve vefatına kadar burada mühendis olarak görev yaptığı anlatılıyor. Makalede, Uşak’ta başlayan asfalt çalışmaları, şu ifadelerle ortaya konmuş:
"Halis Bey Milli Mücadele Dönemi’nin ardından doğduğu yer olan Kütahya’nın o vakitki kazası olan Uşak’a gider. Uşak’ta Zekiye Hanım’la (Zekiye Ataksor) evlenir vefatına kadar süreç içerisinde Uşak’ta Belediye Mühendisi olarak şehre hizmetlerde bulunur. 1925-1933 yılları arasından yine bu işle görevli iken Fransa’dan dönmüş olan rahmetli Alaattin Tiritoğlu ile birlikte çalışır. Alaattin Tiritoğlu ‘nun Uşak Belediye Başkanlığı sırasında birlikte o vakit için yeni sayılabilecek girişimlerde bulunurlar.Bu hizmetler arasında parklandırmak, kanalizasyonları yapmak ve hele henüz Ankara’ da başlamak üzere asfalt işlerini Uşak’ta daha öncesinden hizmete sokmaları vardır. Alaattin Tiritoğlu, Halis Bey’le olan hatıralarını anlatırken şunlardan bahsetmektedir:
“Fransa’dan döndüğüm yıllarda Uşak’ta yenilikler yapmayı düşünmüş, ilk olarak da Belediye Mühendisi ‘nin nasıl bir adam olduğunu sormakla başlamıştım. Kimliğini sorduğum zaman bana; emekli bir asker, dediler. Bir emekli ile iş yapılamayacağı endişesi ile vazifeden affetmeyi düşünerek kendisini çağırttım. Müşekkel bir adam, bir tevazu ve terbiye örneği içinde karşımda askerce bekledi.”
Yer gösterip oturttuktan sonra konuşmanın bir yerinde “Mühendis Bey Belediye’nin önüne doğru olan yolu Arnavut kaldırım yapsak”, dememe kalmadan, o terbiyeli adam hiddetlenerek aynen “Reis Bey size teessüf ederim. Siz Fransa görmüş insansınız, memleketin her sokağını asfaltlamak düşüncesinde olmadıkça başka reislerden farkınız ne olabilir.” demekten kendini alamadı. Sonraları çok iyi anlaştığımız ve pek saygı duyduğum bu zatın, gayet güzel Fransızca bilmesinden benim büyük istifadelerim oldu. Şark ve Garba ait neşriyatı ta o zaman takip eden Halis Bey bir gün karşılıklı yaptığımız bir konuşma sırasında konunun icabı La Commune de Paris’ten söz etti. Ertesi günü kütüphanesinden Fransızca olan bu kitabı getirip hediye etti, hala kitap bende bir hatıra olarak durmaktadır. Ömrü harplerde geçmiş bir askerin böyle kültürü nasıl elde ettiğine hala hayret ederim. Seneler sonra Kütahya Mebusu olarak Meclise girdiğim zaman, Meclis Reisi Nuri Conker’in Halis Bey’i sık sık sorarak “Bizim Halis ne alemde.” dediğini ve memleketin o devirde yetişmiş olan güzide evlatlarından birisi olduğunu söylediğini şimdi dahi hatırlarım.
Halis Bey, Alaattin Tiritoğlu’nun da anlattıklarına göre çalışkanlığıyla da ön plana çıkmaktadır. Uşak Belediye Mühendisliği’nde bulunduğu yıllarda geceleri dahi imar işleri ile uğraşıp işçilerin başında çok geç saatlere kadar çalışan Halis Bey bu sırada zatürre hastalığına tutulur, sıhhate kavuşabilmesi için İstanbul’a Merkez Kumandanı rahmetli General Halis Bıyıktay tarafından getirilerek tedavi ettirilir. Dönüşünde Uşak’ta tekrar nükseden hastalığını maddi imkanlarının da elverişsiz olması yüzünden hastalığının tedavisinde güçlük çekmiş, sıkıntılarını duyan o vakit ki rahmetli İzmir Valisi Kazım Dirik, kendisini İzmir’e davet ederek Halis Bey’i tedavi ettirmek kadirşinaslığını esirgememiştir. Ne yazık ki Uşak’a döndüğünde 8.8.1933 tarihinde 57 yaşında iken hayata gözlerini yummuştur. Kabri Uşak’ın Bozkırlı Mezarlığı ‘nın bir köşesinde vaktiyle dövüştüğü üç kıtadaki dağları, tepeleri hatırlatırcasına bir küçücük tümseğin altında bulunmaktadır”.
MAKALENİN TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ.
UŞAK KENT TARİHİ MÜZESİ'NDEN EDİNİLEN KAYNAĞA GÖRE DE KENTTEKİ ASFALT ÇALIŞMALARIYLA İLGİLİ BİR DİĞER EVRAK DA ŞÖYLE:
