Vakıflar Kütahya Bölge Müdürlüğü tarafından restorasyon çalışması yapılması düşünülen 596 yıllık Ulu Cami minaresi hakkında Uşak Tanıtım ve Kültür Gönüllüleri Derneği tarafından ilginç bir istek geldi, Dernek yönetimi, Ulu Cami Minaresinin yivli olduğunu, restorasyon çalışmaları sırasında minarenin ilk yapıldığı dönemdeki gibi tekrar yivli yapılması gerektiği açıklandı.
“MİNARE DÜZ YİVLİDİR”
Uşak Tanıtım ve Kültür Gönüllüleri Derneği Basın-Yayın ve Halkla İlişkiler Başkanı Alp Arslan Dur tarafından Ulu Cami restorasyonu ile ilgili bir basın açıklaması yaptı. Dur açıklamasında, “ Ulu Cami restorasyonunun yakın zamanda başlayacağı bilgisini aldık. Dernek olarak kültürel mirasımızın korunması noktasında hassasiyetimizi belirtmek isterim. Uşak şehir merkezinin en eski görüntüsü 1864 yılında Le Tour De Monde Paris isimli Fransız seyahat dergisinde yayınlanan derginin muhabiri seyyah Giraud tarafından çizilen gravürdür. Gravür çizimlerinin aslının kopyası olduğu ve de gravür geleneğinde abartılı çizimlerin olması gerçeği de göz ardı edilmemekle birlikte seyyahın çizdiği iki gravürde de Ulu Cami minaresi düz yivlidir. Şayet Ulu Camii restore edilecek ise bilinen ilk halinde ki haliyle yani düz yivli bir şekilde aslına tabii olunmasını istemekteyiz. Bu konuda yazılı müracaatımızı ilgili mercilere yapacağız ve bu konunun takipçisi olacağız” ifadesini kullandı.
4 BİN İMZA TOPLANDI
Uşak ilinin bağlı olduğu Vakıflar Kütahya Bölge Müdürlüğü, Ulu Cami’nin 15 Mayıs tarihinde Ulu Cami’i restorasyona sokma kararı aldı. Edinilen bilgilere göre, restorasyon işlemi yaklaşık iki buçuk yıl sürecek ve bu sürede tarihi cami ibadete kapalı kalacaktı.
Uşak Çarşı merkezinde restorasyona alınan ve bir yılı aşkın süredir ibadete açılamayan Çakaloz Cami’inin ardından merkezdeki tarihi Ulu Cami’nin uzun süre ibadete kapatılacak olması ve yaklaşan mübarek Ramazan Ayı ve genel seçimler öncesi vatandaşların tepki göstererek yaklaşık 4 bin imza toplaması üzerine restorasyon işlemlerinin başlaması seçim sonrası ileri bir tarihe bırakıldı.
ULU CAMİ TARİHÇESİ:
Ulu Cami (Merkez) Uşak il merkezinde bulunan Uşak Ulu Camisi’nin yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber, Germiyanoğulları dönemi mimari özelliklerini yansıtmaktadır. Caminin giriş kapısı üzerindeki Arapça yazılı sülüs kitabesi bulunuyorsa da bu kitabe cami ile bağlantılı değildir. Bir çeşmeye ait olan bu kitabe caminin yapım tarihi ile ilgili bir bakıma bilgi vermektedir. Bu kitabede “Germiyan illerinin beyi Süleyman Şah oğlu Yakup Bey h.822 (1419) yılında yaptırdı ve suyunu getirdi” yazılıdır.
Cami ile ilgili araştırma yapan Mahmut Akok: “Meskür çeşme evvelce camiin kuzey avlusunun bir kenarında iken son yapılan tamirler ve avlunun tanzimi sırasında buradan kaldırılmış ve üzerinde bulunan kitabe de caminin yapılış tarihine uyması bakımından bugün bulunduğu yere konulmuştur” demektedir.
Uşak Ulu Camisi Germiyanoğulları devri, özellikle Beylikler devri ile Osmanlı mimarisi arasında bir geçiş dönemini yansıtmaktadır. Bununla beraber bu yapı daha geç dönemlerde onarılmış, XIX. yüzyılda ampir üslubunda bezenmiştir. Yine bu dönemde önüne bir son cemaat yeri eklenmiştir.
Cami kesme taştan bir yapı olup, önündeki son cemaat yeri ve ibadet mekânı ile bütün halinde tek bir kütle görünümündedir. Avlusunun mihrap ve kısmen de doğu yönünde bir mezarlık bulunmaktadır. Taş döşeli avlusu ise günümüzde yol seviyesinden birkaç metre daha aşağıda kalmıştır. Caminin doğu duvarına sonradan bitişik olarak yapılan minaresi de ayrı bir kütle görünümündedir. Son cemaat yeri pandantifli, dıştan sekiz köşe kasnaklı beş kubbe ile örtülü, üç kapılıdır. Cephe görünümünü geniş sivri kemerlerin oluşturduğu kalın taş sütunlar oluşturmaktadır. Son yıllarda bu taş sütunlar camekânla kapatılmıştır.
Son cemaat yerinden ibadet mekânına ampir üslubunda bir kapıdan girilmektedir. İbadet mekânı 18.50x22.00 m. ölçüsünde dikdörtgen planlıdır. İbadet mekânı dört kütlevi paye ile üç sahna bölünmüştür. Bunlardan girişin önünde sivri tonozla örtülü bir nevi giriş holü, bunun arkasında 10 m. çapında büyük bir kubbenin örttüğü asıl ibadet mekânı bulunmaktadır. Bu bölümün üzerini örten kubbe geniş kemerlerin yardımı ve payeler ile çevre duvarlarının üzerine oturtulmuştur. Bunun yanı sıra kubbe dışında kalan iki yan bölümler üçer küçük kubbe ile örtülüdür.
Mihrap taş oymadan olup, geç dönemlerde yapılan onarımlar sırasında orijinalliğinden oldukça uzaklaşmış ve bezemelerle de ampir üslubuna dönüşmüştür. Minber ise orijinalliğinden uzak bir görünümdedir. Eski minbere ait bazı parçalar yeni yapılan minber üzerine eklenmiştir.
Uşak Ulu Camisi kendine özgü bir yapı olmasına rağmen aynı dönemde yapılmış diğer yapılarla da ortak benzerlikler göstermektedir. Edirne Eski Cami, Sofya Büyük Cami ve Filibe Cuma Camisi ile plan yönünden ilginç benzerlikleri vardır. Bu konuda araştırma yapan Mahmut Akok; “Orta sahna verilen kıymet ve burada yaratılmış olan genişlik ve irtifa ile müteakip çağlarda inkişaf ettirilmiş merkezi tek sahanlı camilerin bir nevi prototipi gibi durmaktadır” demektedir.
Caminin yanındaki minare beden duvarlarına kadar yükselen dikdörtgen taş kaide üzerinde Türk üçgenlerinin yardımı ile tek şerefeli yuvarlak gövdeye geçilmektedir.
SALİH KILINÇ (ÖZEL HABER)
